HİPNOZ

 HİPNOZ

Hipnoz terimi Hypnos, Yunan uyku tanrısından gelmektedir. Fakat uykunun hipnozda yeri yoktur, sadece bazı durumlarda insanlar aşırı rahatlamış, uykuya benzer durumlardaymış gibi görünebilirler (İnsanlar gerçekten uykuya dalıyor olsalardı, hipnoza cevap veremezlerdi). Hipnozun genel bir tanımı, bazı insanların sahip olduğu, telkine cevap vererek algıda, bellekte, motivasyonda ve öz kontrol duygusunda değişikler yaşama yeteneği ile belli olan alternatif bir farkındalık durumudur. Hipnotik durumda katılımcılar hipnotistin telkinlerine karşı yükselmiş bir cevap verme kapasitesi taşırlar, bazen davranışlarının istemsiz veya bilinçli bir çaba harcamadan yapıldığını bile hissedebilirler.

Hipnotik Tetikleme ve Hipnotize Edilebilirlik: Hipnoz hipnotik tetikleme ile başlar. Bu bir grup ön aktivitedir, dışarıdan gelen dikkat dağıtıcı etkenleri en aza indirir ve katılımcının sadece telkin edilen uyarıcı üzerine konsantre olmasını ve özel bir bilinç durumuna girmek üzere olduğuna inanmasını gerektirir. Tetikleme aktiviteleri bazı belli deneyimleri hayal etme veya olayları ve tepkileri gözünün önünde canlandırma olabilir. Üst üste uygulandığında tetikleme süreci öğrenilmiş bir sinyal olarak çalışır ve bu şekilde katılımcı hipnotik duruma hızlıca geçebilir. Genellikle tetikleme işlemi derin rahatlama için telkinleri içerir ama bazı kişiler aktif, uyarıcı tetikleme ile de hipnotize olabilir, bisiklete bindiğini veya koşuya çıktığını hayal etmek gibi…

Çocuklar yetişkinlerden daha fazla telkine yatkındırlar; hipnotik yanıtları ergenlikten hemen önce zirveye ulaşır ve bundan sonra düşmeye başlar. Araştırmacılar, hipnoza yatkınlık ile ilişkili nispeten az sayıda kişilik özelliği belirlemişlerdir.  Hipnoza yatkınlık konusunda genetik belirleyicilerin varlığını gösteren bazı kanıtlar vardır. İlk araştırmalar, çift yumurta ikizlerinin hipnoza yatkınlık puanlarının tek yumurta ikizlerine göre çok daha fazla benzer olduklarını göstermektedir.

Hipnozun Etkileri: Hipnoz altındayken, bireyler motor becerilerle (örneğin, kolları bükülemez hale gelir) ve algı deneyimleri ile (örneğin bir sinek halüsinasyonu görürler) ilgili telkinlere cevap verirler. Bu davranışların hipnozun özelliklerinden kaynaklandığından ve katılımcıların hipnotisti memnun etmek için istekli olmalarından kaynaklanmadığından nasıl emin olabiliriz? Bu önemli soruyu cevaplamak için araştırmacılar telkinlerin etkililiklerini katılımcılar uyanma veya hipnotik durumlarda iken karşılaştıran deneyler yürütmüştür.

Araştırmacılar hipnoza yüksek, orta ve düşük yatkınlık gösteren üç katılımcı grubu, her grupta 12 kişi olacak şekilde oluşturmuşlardır. Deney başlamadan önce katılımcılara parmaklarından acı verici elektrik uyarıcıları verileceği söylenmiştir. Her katılımcı hem hipnoz altında hem de uyanık iken acıyı nasıl azaltacağı konusunda aynı telkinleri almıştır.  Deneyin her evresinde, katılımcılar hissettikleri acıyla ilgili rapor vermişlerdir. Hipnoza yatkınlığı düşük olan katılımcıların acı durumları uyanık veya hipnoz altında olmalarından bağımsız olarak oldukça düzenli olmuştur. Orta derecede yatkınlığı olan katılımcılar hipnoz altında rahatlama göstermişlerdir. Yüksek yatkınlığı olan katılımcılar ise aynı telkinin hipnoz altında uyanıkken olduğundan daha fazla acı rahatlaması sağladığı konusunda en açık kanıtları sağlamışlardır.

Bu deney hipnozun acı azaltma konusundaki potansiyelini ortaya koymaktadır. Zihniniz acı uyaranlarını beklenti ve korkuyla büyütebilir, siz bu etkiyi hipnoz ile azaltabilirsiniz. Acı kontrolü hipnotik telkin ile gerçekleştirilir. Bu şekilde zihnin vücuttan uzakta bir yere tatile götürülmesi, zamanın çeşitli yollarla bozulması. İnsanlar bütün düşünce ve imajları bilinçlerinden uzaklaştırdıklarında bile hipnoz yoluyla acıyı kontrol edebilmektedirler.

Hipnozun gücü hipnotistin özel bir gücüne veya yeteneğine bağlı değildir, asıl güç hipnotize edilen kişinin hipnoza yatkınlığında yatmaktadır. Hipnotize edilmiş olmak, kişinin öz kontrolü bırakması demek değildir, aksine, hipnotize olma deneyimi, hipnotistin, bir eğitmen olarak özneyi davranışa yöneltmesi sırasında bireyin yeni kontrol yolları öğrenmesine olanak tanır. Araştırmacıların ve terapistlerin kullandıkları şekliyle hipnoz size bilinç duygunuzu inceleme ve değiştirme şansını verme potansiyeline sahip bir tekniktir.