Bilincin İşlevleri

Bilincin İşlevleri

Bilincin işlevleri konusuna geldiğimizde, bilince neden ihtiyacımız olduğunu anlamaya çalışıyoruz demektir, bilinç insan deneyimine ne katmaktadır? Bilincin insanın hayatta kalması ve sosyal işlevleri konularındaki önemini açıklayacağım.

 Bilincin en sade tanımı, içsel ve dışsal durumların o andaki farkındalığıdır. Daha ayrıntılı bir tanım yapmak istersek; bilinç, bir insanın anılarının, duygularının ve bedensel duyumlarının olduğu kadar, dış dünyada olup bitenlerin farkında olmasını sağlayan yani deneyimlediğimiz her şeydir.

Mevcut araştırmalar ve yaklaşımlar çerçevesinde, bilincin işlevlerini üç temel başlık altında toplamak mümkün görünmektedir.

1)Bunlardan ilki, bilinçli deneyimin içinde yaşadığımız çevreye daha etkin uyum yapabilmemizi sağlayarak var kalmamıza destek sağlamasıdır. Burada “var kalma” ile kasıt edileni yalnızca bedensel sürdürülebilirlik ve canlılığın/türün fiziksel varlığını devam ettirmesi olarak anlamak doğru olmaz. Ama öncelikli olanın bu olduğunu da unutmamak gerekir. Örnek: Bilinç, belirli bir anda içten gelen uyarıcı akışını, fark edilen ve odaklanan şeyleri sınırlandırarak düşürür. Dolayısıyla amaçlara, ihtiyaçlara uygun bir zihin alanı açar. Güzel bir günde erken saatlerde deniz kıyısında yürüyüşe çıktığınızı düşünün. Amacınıza uygun olarak denizi, tekneleri, martıları izleyerek keyifli bir deneyim geçirirsiniz. Ancak bu esnada kavga eden bir köpek sürüsü görürseniz, bilinçle kaynak önceliğinizi bu duruma aktarır ve gerekli davranışsal düzenlemeleri yaparsınız.

2)Bilinç aynı zamanda, sizin kişisel öncelik/tercih ve ihtiyaçlarınıza göre deneyimleri sınıflandırmanıza, yorumlamanıza ve kayıt edip etmememize yardımcı olur. Az önceki örnek üzerinden gidersek, sabah erken saatte bu güzergâhta başıboş köpeklerin bulunabileceğini seçip depolarsınız. Dolayısıyla bilinciniz, kişisel öncelik ve ihtiyaçlarınıza göre deneyimlerinizden zihninize aktarılacak olanların seçilmesini sağlar.

3)Bilinç, üçüncü olarak yine kişisel ihtiyaçlar, öncelik ve tercihleriniz doğrultusunda planlama, hayal kurma, sonuçları tasarlama gibi yönlendirici bir işlev görür. Örneğin, ertesi sabah aynı yürüyüşe çıktığınızda yanınızda bir sopa/baston bulundurmanın iyi olabileceğini düşünür ve annenize uğrayıp dedenizden kalan bastonu almanın planlarını yapabilir veya insanların bu tür gereçleri nasıl imal ettiklerini hayal eder, kendinize nasıl bir tane yapabileceğinizi tasarlarsınız. Aslında bilinç, bize geniş bir zaman perspektifi içinde potansiyel eylemleri tasarlama, şimdiki kararlarımızı oluşturmak için geçmiş bilgilerimiz ve gelecekle ilgili beklentilerimizi birlikte ele alma ile ilgili bir alan açar.